Bij dieperliggende spieren is inspuiten met echo betrouwbaarder

Het kan nog lang niet in ieder ziekenhuis in Nederland, maar steeds meer neurologen gebruiken een echoapparaat in plaats van EMG bij botulinetoxine injecties. “Vooral het inspuiten van dieperliggende spieren bij cervicale dystonie kan preciezer met behulp van een echoapparaat”, aldus Dénes Tavy, neuroloog en klinisch neurofysioloog in het HagaZiekenhuis in Den Haag en
spreker op de Nationale Dystoniedag.

Al meer dan 30 jaar is inspuiten van botulinetoxine met behulp van EMG (Elektromyografie) de norm in Nederlandse ziekenhuizen. Patiënten krijgen elektroden op hun lichaam, die zijn verbonden met een beeldscherm. Door middel van een naaldje met EMG-draad (dat ook in verbinding staat met de monitor) kan de neuroloog de spieractiviteit zien en horen. Zo is de arts in staat de botulinetoxine in de juiste spieren in te spuiten.

‘Voor de meeste patiënten is injecteren met behulp van EMG een uitstekende behandelingstechniek’, vertelt neuroloog Dénes Tavy van het HagaZiekenhuis in Den Haag. ‘Zeker bij spieren die dicht onder het huidoppervlak liggen. Maar juist bij enkele dieperliggende spieren in de nek, die dichtbij de slagader, zenuwen of een hoge longtop lopen kan er minder zekerheid zijn bij het prikken. Met de echotechniek kun je veel preciezer kijken, waardoor je heel secuur kunt injecteren en ook op diepe en op moeilijkere plaatsen kunt inspuiten.’

Moeilijke techniek

De echotechniek wordt in Nederland al jaren gebruikt om spierziekten op te sporen. Het apparaat is compact en het is een goede techniek om spierziekten of beklemde zenuwen te diagnosticeren. Sinds een aantal jaren wordt de echotechniek ook ingezet bij dystoniepatiënten, vooral in Duitsland, Spanje, Portugal en Amerika. ‘Ik ben in Spanje gaan meekijken en bij Nederlandse collega’s die al langer gebruikmaken van een echoapparaat. Vervolgens heb ik enkele cursussen gevolgd, waarin ervaren specialisten je leren hoe je de echotechniek toepast. Sinds een jaar doe ik de meeste botulinetoxine injecties met behulp van echo. Het is wel een vrij moeilijke techniek, die je veel moet oefenen om er geleidelijk steeds vaardiger in te worden’, stelt Tavy.

Voorlopig combineert Tavy de echotechniek met EMG. ‘Ik werk bij iedere patiënt met echo omdat ik me zo goed kan ontwikkelen in deze manier van behandelen. Wel controleer ik mezelf met behulp van EMG. Sommige patiënten die ik met de EMG niet kon behandelen, kan ik nu wel botulinetoxine injecties geven. Bovendien gebruik je met een echoapparaat een dunnere naald om te injecteren en dat doet minder pijn. Beide voordelen zijn echt winst voor patiënten. Enige nadeel is dat de behandeling 10 minuten langer duurt.’

Complexe patiënten

Tavy is ervan overtuigd dat steeds meer artsen bij het toedienen van botulinetoxine gebruik zullen maken van echo. ‘Ik zie dat steeds meer artsen zich aanmelden voor cursussen, zowel neurologen die werken in een ziekenhuis als revalidatieartsen. Ondanks dat het nog niet wetenschappelijk is aangetoond dat echogeleide injecties beter effect hebben dan EMG gecontroleerde injecties, is wel het idee dat met name patiënten met een meer complexe vorm van dystonie meer baat hebben bij injecties met behulp van de echo.’

“Ik heb minder pijn en ben dus minder moe. Bovendien heb ik meer controle over mijn spieren en bewegingen.” Sinds een aantal maanden krijgt Minouche Ruys (49), patiënte met cervicale dystonie, botulinetoxine injecties met behulp van een echoapparaat. “De dag erna voel ik al verlichting.” Dertien jaar geleden kreeg Minouche Ruys de diagnose cervicale dystonie. Haar hoofd stond continue naar rechts gedraaid en ze had last van tremoren door haar hele lichaam. Haar arts gaf haar pillen tegen parkinsonisme. Parkinsonisme is een combinatie van symptomen die lijkt op de ziekte van Parkinson. “Die pillen hielpen totaal niet. Ik moest kruipend naar het toilet en kon niet zelfstandig eten. Toen de dosis werd opgehoogd naar drie á vier pillen per dag, kon ik mijn zinnen niet meer afmaken en vergat wat mensen me vroegen. Na een paar maanden was ik er helemaal klaar mee”, vertelt Minouche.

Tremoren verdwenen

Eenmaal bij neuroloog Dénes Tavy van het Haga Ziekenhuis hoorde Minouche dat de medicijnen niet het juiste middel waren geweest. “We stapten over op botulinetoxine injecties en na een jaar zoeken naar de juiste dosering en spieren, kreeg ik de controle over  mijn nekspier langzaamaan weer terug. De tremoren verdwenen vrijwel gelijk. Ik was echt in goede handen nu”, aldus Minouche.

Toen dokter Tavy zes maanden geleden voorstelde om de botulinetoxine injecties in te spuiten met behulp van een echoapparaat, twijfelde Minouche geen moment. “Het grote verschil is dat ik nu meteen voel dat hij goed prikt. Je kunt dat vergelijken met een behandeling bij de fysiotherapeut. Als die een pijnlijke spier te pakken heeft, dan weet je ook: oef, het doet zeer, dus hij zit goed”, vertelt Minouche.

Dieperliggende spieren

“Dokter Tavy kan nu bij de dieperliggende spieren komen, waar hij met behulp van EMG niet kon prikken. Daardoor komt de botulinetoxine nu op de juiste plek”, legt Minouche uit. “De dag na de behandeling voel ik gelijk verlichting, terwijl het voorheen vaak wel twee weken duurde voordat de pijn minder werd. Daardoor ben ik ook minder moe. Ik heb meer controle over mijn spieren en bewegingen en kan mijn hoofd weer naar links en rechts draaien.”

Het effect is dat Minouche vaker kan sporten, wandelen en kan powerwalken (wandelen in verhoogd tempo). “Doordat ik meer energie heb en mijn hoofd recht staat, durf ik weer uit eten te gaan met vrienden. Mijn leven is er echt leuker op geworden”, vertelt Minouche.

Pijnlijke behandeling

Dat de behandeling tien minuten langer duurt, maakt Minouche niet uit. “Natuurlijk is het een pijnlijke behandeling, maar ik puf de pijn vaak weg als bij een beva-l ling. Als ik tussentijds even moet bijkomen, dan wacht dokter Tavy tot ik weer verder kan. Maar ik zou niet meer zonder echoapparaat behandeld willen worden. De voordelen wegen zoveel zwaarder dan de nadelen van
tien minuten langer pijn.”

Lees ook het interview over botulinetoxine injecties met behulp van een echoapparaat met neuroloog en klinisch  neurofysioloog Dénes Tavy van het HagaZiekenhuis in Den Haag.